HEEMLAND (2001)

 

 REVOLTE 103 (2001)

 

WAT IS GLOBALISERING ?

De globalisering is zonder enige twijfel de meest beheersende gebeurtenis van de laatste tien jaar. Het woord globalisering is tegenwoordig in velen bladen te lezen, uit vele monden te horen en wordt vaak voor uiteenlopende zaken gebruikt. Het lijkt erop dat het woord globalisering zovaak mogelijk en zo divers mogelijk door de media, politici en zakenwereld gebruikt wordt om het zo snel mogelijk over de gehele wereld te verspreiden. Mensen reizen in steeds kortere tijd en steeds gemakkelijker naar de meest verre bestemmingen over de gehele wereld. Computernetwerken, internet en huidige (mobiele) communicatie maken dat mensen over de gehele wereld met elkaar in contact kunnen staan en informatie aan elkaar kunnen uitwisselen. Bedrijven doen steeds vaker zaken over de grenzen en spreken daarmee over internationale handel of zelfs wereldhandel. Kortom, men kan hierbij ook wel spreken van internationale betrekkingen. Deze internationalisering is met name het gevolg van de technologische ontwikkelingen die de laatste tientallen jaren hebben plaatsgevonden, maar maakt het daarmee nog niet tot globalisering.
Hoewel er ook hier en daar bijvoorbeeld gesproken wordt over o.a. culturele globalisering, stel ik dat globalisering eerst en vooral economische ondergrond heeft en dat de culturele en sociale veranderingen vanzelf volgen uit de economische gevolgen van de globalisering.

De globalisering is een economische doctrine (leer), een onderdeel van een neoliberale ideologie. Naar voren gebracht als doctrine gedreven door de vooruitstrevende krachten van de technologische veranderingen en economische liberalisatie om vooruitgang, ontwikkeling en welvaart voor de internationale gemeenschap te verzorgen, in de praktijk met name een proces voor explosieve bedrijfsexpansie over de grenzen en een structuur voor grensoverschrijdende financiële stromen en faciliteiten.
De neoliberale (een samensmelting van sociaal-democraten en liberalen, beide adepten van de Verlichting, afgedwongen door de zobeschouwde overwinning van de liberalen op de geschiedenis volgens Fukuyama na de val van de muur) ideologie berust op de ideeën van de Verlichting. De Verlichting ging ervan uit dat alle mensen in beginsel gelijk zijn, dezelfde rechten hebben en dat deze aanspraken universeel zijn. Er kan maar één samenleving de beste zijn, en dat is de samenleving die zo redelijk mogelijk is ingericht. Aangezien de aanspraken universeel zijn, betekent dit één universele samenleving met gelijke mensen.
Duidelijker gesteld is (economische) globalisering niets anders dan het streven naar één volledig geïntegreerde en gelijkgeschakelde (eenheids-)wereldmarkt waarin goederen en (virtueel) kapitaal vrijelijk (zonder restricties) over nationale grenzen kunnen gaan en waarbij winstmaximalisatie voorop staat.

In de praktijk wordt het proces van globalisering, of beter ‘vrije markt kapitalisme’, bijgestaan en ondersteund door diverse internationale organisaties waarin tal van vertegenwoordigers van transnationale of multinationale bedrijven zitting hebben, welke ontmoetingen, bijeenkomsten en contacten met belangrijke regeringsfunctionarissen regelen om zodoende obstakels en bestaande restricties ten opzichte van de vrije handel zo snel mogelijk of op termijn op te heffen.
Voor de duidelijkheid: multinationale of ook wel transnationale ondernemingen zijn bedrijven die meer dan de helft van hun omzet uit het buitenland halen. In 1970 waren dat er 7000, momenteel zijn dat er ruim 40.000 welke meer dan 200.000 dochterondernemingen controleren, doch slechts 2 procent van de totale wereldbevolking werk verschaffen.
Hun omzet lag in 1991 al hoger dan de export van goederen en dienstverleningen wereldwijd. Zij controleren en beheersen direct of indirect een derde van het wereldinkomen en 200 van de meest belangrijke bedrijven onder hen monopoliseren een kwart van de economische activiteit op de wereld. Ruim 33 procent van de wereldhandel vindt overigens plaats tussen de verschillende dochterondernemingen van een en dezelfde firma.

De globalisering wordt sterk voortgedreven door de interactie van drie fenomenen: technologische veranderingen, consumentisme en neoliberale politiek.
De technologische vooruitgang vergroot de potentie van het globalisme. De moderne computer-, communicatie- en transporttechnologie genereert het enorme potentieel voor wat betreft tijdscompressie. Binnen enkele fracties van seconden gaan opdrachten, berichten, virtuele geldbedragen, enz. de wereld over. Dagelijks gaat er voor honderden miljarden Dollars om op en tussen de effectenmarkten wereldwijd, waarvan overigens volgens de Wereldbank 95% puur speculatief is. De ongekende capaciteiten van moderne communicatie-, produktie- en distributieprocessen welke tot een internationale integratie van deze processen leiden leggen de basis voor de wereldindustrieën.
Het consumentisme is de nieuwe ‘religie’ van deze tijd. Men moet consumeren, als eis en bestaansrecht van deze tijd. Het is hier waar alle marktactiviteiten, wereldwijd, op gericht zijn. Vergroting van marktaandelen en voortdurend aansturen (geen inspelen op) van marktvraag. De consumptiemaatschappij gaat verder dan alleen maar de verkoop van goederen en waren, zij verkoopt geluid, muziek, beelden, computerprogramma’s, verbindingen, koloniseert de voorstellingswereld en beheerst de communicatie. De Mc World verkoopt begrippen in plaats van produkten: MTV, Eurodisney, Mc Donalds, Nike, Microsoft. Het is de wereld van de logo’s geworden die door de mediahype wereldwijd de geesten controleert en culturen beïnvloedt en gelijk maakt. Wie niet mee doet of geen ‘lifestyle’ heeft voelt zich al snel buitengesloten.
In vele landen, wereldwijd, hebben regeringen zich begeven op het pad van de neoliberale politiek: ze ontmantelen hun politiek van financiële regulatie en handelsprotectionisme om gezamenlijk de vrije handel te bevorderen. De neoliberale regeringsleiders zoals Blair, Schröder, Kok, Bush, e.d. volgen en ondersteunen zonder enige terughoudendheid gezamenlijk de agendapunten van o.a. het WEF, de WTO, e.d. om de structurele economische veranderingen te promoten.

Belangrijke organisaties in de globalisering

De huidige economische globalisering wordt onmiskenbaar gedreven en beheerst door een aantal economische elitegroepen welke de deelnemende landen en regeringen aan banden leggen en aan regels onderwerpen. We geven hierbij een beknopt overzicht van dergelijke economische elitegroepen.

Het World Economic Forum (WEF): Het World Economic Forum (WEF) is waarschijnlijk één van de meest invloedrijke eliteorganisaties. In tegenstelling tot wat nog wel eens beweerd wordt is het WEF geen denktank, maar meer een commerciële management organisatie die gesponsord wordt door 1000 van 's werelds grootste transnationale bedrijven om bruggen te slaan tussen de hoogste regionen van deze bedrijven en regeringen om zodoende beslissende economische, sociale en politieke issues voor te bereiden.
Ook in de komende periode van economische recessie zal de WEF, zoals voorgaande jaren, haar uiterste best doen om regeringsleiders en de media te doen geloven dat de enige genezing van de economische recessie ligt in het volledig open stellen economische markten voor globaal kapitaal. Het WEF, opgericht in 1971, stelt zelf dat de jaarlijkse bijeenkomsten van het WEF de beslissende politieke, economische en zakenagenda’s bepalen.
Samuel Huntington, schrijver van Botsende beschavingen, stelt dat het WEF vanuit Davos virtueel de leiding heeft en beslissingen neemt over talrijke internationale instituties, vele regeringen op deze wereld en over de economische en militaire mogelijkheden en voorraden op de wereld. Men werkt naar een globale gemeenschap, een wereldwijd netwerk tussen besluitnemers uit de economie, politiek, wetenschap en media.

De World Trade Organisation (WTO): De World Trade Organisation (WTO) is één van de sterkste en meest geheime lichamen op de wereld. Razendsnel tracht het de rol van een wereldregering op zich te nemen, gezien het feit dat 134 staten zich reeds verplicht hebben onderworpen aan de regels en wetten van de WTO, welke zich baseren op de wetten van economische globalisering, d.w.z. het streven naar één volledig geïntegreerde wereldmarkt waarin goederen en kapitaal vrijelijk en zonder restricties over de nationale grenzen kunnen gaan. Deze regels en wetten van de WTO worden geschreven door vertegenwoordigers van multinationale bedrijven en naar aanleiding van de agenda van de WEF zonder enige vooringenomenheid gevolgd door de meeste huidige neoliberale regeringsleiders waaronder Blair, Schröder, Kok, Verhofstad, voorheen Clinton en nu ook Bush.

Gevolgen van de globalisering

Eén van de gevolgen van de globalisering is de tragische verscherping van de economische ongelijkheden. Ondanks het feit dat de laatste twintig jaar het bruto sociaal produkt meer dan 40% is gestegen, ondanks het feit dat het volume van de wereldhandel met het elfvoudige toenam en de economische groei zich vervijfvoudigde, vond in deze zelfde tijd geen regelmatige verhoging van de gemiddelde levensstandaard plaats. Daarentegen wel een toename van armoede, werkloosheid, sociale onzekerheid en milieuvernietiging.

De groeiende onmacht van de nationale regeringen is één van de andere gevolgen. De sterk verhoogde internationale mobiliteit van het kapitaal en de globalisering van de markten maken dat de mogelijkheden van macro-economische maatregelen steeds geringer worden. Voor wat betreft monetaire (geld) politiek bestaat er praktisch geen speelruimte meer. Rentetarieven en wisselkoersen vallen onder de hoede van de centrale banken, die slechts reageren op de ontwikkelingen van de economische markt. Handelsovereenkomsten en import/exportbeperkingen worden bepaald door de diverse wereldhandelsorganisaties die hun invloed op de regeringsleiders laten gelden.

De verwerkelijking van de universele neoliberale maatschappij welke één gelijke wereldmarkt voorstaat duldt geen culturele 'slakken', of regionale, nationale of zelfs maar subcontinentale gemeenschaps-obstakels. Het programma van de eenmaking van de wereld leidt onherroepelijk tot de vernietiging van naties en culturen wereldwijd. Het neoliberale globaliseringsprogramma stuurt aan op de afschaffing van de verscheidenheden, van welke aard ook, daar zij de grote markt en de sociale vrede in de weg staan.

De wereld na 11 september en de globalisering

Sinds dinsdag 11 september is de wereld veranderd en zal niet meer dezelfde zijn.

We hebben daarmee afscheid genomen van het modernistische tijdperk dat zich reeds in een crisis bevond, maar tevens lijken we ons tegelijkertijd midden in de chaos van het postmodernisme te bevinden. Het modernistische tijdperk, gedreven door het vooruitgangsidee, kenmerkte zich in de laatste fase door de snel om zich heen grijpende globalisering, het doorgedreven individualisme, het egoïstische turbokapitalisme, de multiculturele illusie en ecologische wantoestanden. De scheuren in het modernisme waren reeds zichtbaar, een crisis was aankomende. De postmodernistische fase waarin we reeds beland zijn zal zich kenmerken door de verabsolutering van de chaos en de gespannenheid. En dinsdag 11 september heeft versneld die mijlpaal voor het postmodernisme gezet, bracht Fukuyama’s essay "Het einde van de geschiedenis" daarmee richting vuilnisbelt en zal de beperktheid en kortzichtigheid van het (neo)liberalisme snel aantonen.

Terugkijkend naar die 11-de september, de dag waarop New York een ingrijpende en onvergetelijke verandering onderging, kunnen we niet anders dan vol afschuw en met medeleven reageren op de meer dan 6000 vermisten die naar alle waarschijnlijk als slachtoffer genoteerd kunnen gaan worden, waarmee we de aanslag als zodanig afkeuren.
Toch kunnen we deze tragedie niet los zien van de politieke context, willen we het hoe en waarom van deze aanslag begrijpen. Om terroristische aanslagen als deze te veroordelen en te voorkomen dienen we ons tevens te interesseren in de reden van dit soort terrorisme. De waarheid gediend ons te zeggen dat het Amerikaanse volk vandaag de consequenties ondergaat van de vaak misplaatste internationalistische politiek welke sinds geruime tijd door de Amerikaanse leiders wordt uitgevoerd. 
Een politiek welke voor heel wat ellende en catastrofen in de wereld heeft gezorgd en door een deel van de wereld als oorlogsverklaring is opgevat. Als we kijken naar de bombardementen in Kosovo en Joegoslavië op burgerdoelen, de wapenleveranties aan Turkije voor de strijd tegen de Koerden, de steun aan Israël in de strijd tegen de Palestijnen (de Palestijnse kwestie is niet los te koppelen van deze aanslag), het bombardement op een medicijnenfabriek in Soedan, de talloze twijfelachtige praktijken van de CIA (o.a. in het opleiden terroristen welke zich nu tegen de USA blijken te keren), de politiek van de globalisering (waarbij onder de noemer van economische welvaart de eigen identiteit en cultuur wordt uitgespeeld en onverhuld de Amerikanisering de praktijk is) en het spelen van politie-agent over de gehele wereld, roept dat nogal wat vragen op.

Nog meer vragen zullen naar voren komen als de druk op de zg. bondgenoten zal gaan toenemen om deel te nemen in acties, op welk gebied dan ook, tegen o.a. Afghanistan. Of dat men onder druk van de VS moet meewerken om de reeds voor de aanslag opkomende recessie in te dammen, in die zin komt dit oorlogsklimaat de VS wel erg goed uit. De verwijzing naar Machiavelli’s vorst dringt zich hierbij op, de VS als regeerders van deze wereld.

Onder invloed van de moderniseringsgedachte, waarbij het individualisme de gemeenschapsgedachte deed afbreken, werd zo getracht de weg vrij te maken voor de zg. multiculturele maatschappij. De reacties uit de zg. multiculturele maatschappij na de aanslagen hebben duidelijk gemaakt dat dit een illusie blijkt te zijn. Een illusie waar wij het al sinds tijden over hebben, maar die de Islamitische gemeenschap door haar uitingen en gedragingen nu zelf duidelijk naar voren brengt. Wij hebben geen brandstichtingen of aanvallen op de Islamitische gemeenschap nodig om ons gelijk te halen, die wordt ons door die zelfde Islamitische gemeenschap aangedragen. Hetgeen voorlopig nog wel zo zal blijven, omdat de politiek ook steevast en zonder enige reserves de Amerikaanse blijft dienen. Bovendien zal elke aanval of bedreiging richting Islamitische gemeenschap in de huidige tijd aangegrepen worden om ongestraft elke privacy van wie dan ook te schenden. Meer dan ooit dienen wij ons te richten op die zaken waar men ons nu niet verwacht, tegen globalisering, voor de gemeenschap en met name voor de eigenstandige Europese beschaving.

Datgene waar wij ons voor moeten hoeden, is dat wij ons als Europese beschaving niet laten verleiden tot deelname aan het Amerikaanse scenario:’Mc World versus Djihad’. Nee tegen de ‘Djihad’ zonder het instrument te worden van een ‘Mc World’.

Kort manifest tegen de globalisering

  1. De vrije markt is geen natuurlijk gegeven. Zij ontstaat ook niet na het uitblijven van politieke ingreep in de markt. In de geschiedenis terugkijkend, zien we dat de vrije markt een weinig voorkomende en kort leven beschoren afwijking van de normale loop der zaken is.
  2. Democratie en vrije markt zijn geen partners, maar elkaars concurrenten. De vrije markt schakelt de democratie uit.
  3. Het marxisme-leninisme en het economische rationalisme van de vrije markteconomie hebben veel overeenkomsten, beide streven zij naar een gelijke wereldmarkt en zijn zij economisch gedreven.
  4. Het geloof in de bijzondere positie van Amerika is gelijk aan de ideologie van de vrije markt en daarmee gelijk aan de globalisering. Globalisering leidt daarmee tot veramerikanisering van de wereld.
  5. De globalisering ondergraaft de burgerlijke en sociale identiteit, ondermijnt de sociale zekerheid en verstoort het ecologisch evenwicht en zal de wereld in een chaos storten.

 

Marcel Rüter


Naschrift van de auteur

Het korte manifest is geen conclusiestuk, het is een vervolg op het artikel om een discussie te laten openen. Dat als eerste antwoord op veel reacties op het forum van NieuwRechts.



De vrije markt wordt gecreëerd en kan dus zeker niet organisch zijn. Het ontstaan van ruilhandel is niet van deze tijd en daarmee geen vergelijking met vrije markt. De verhoudingen binnen de vrije markt hebben ook niets meer van doen met de ontstaanssituatie van ruilhandel.

Bovenal is de vrije markt onderdeel van een dominante ideologie, waarin veel van de drijvende krachten reeds een bevoorrechte positie kennen. De vrije markt erkent bij monde van haar neoliberale fanaten geen politieke interventies en moet zich losmaken van lokale zeden en gewoonten. Zij dient een universele handelswijze te verspreiden die ingaat tegen de culturele verscheidenheid. Zeg mij, waar de democratie hier nog enig gewicht in de schaal brengt of kan brengen?

Zoals in mijn stuk geschreven is er verschil tussen globalisering (ideologie) en wereldhandel (internationalisering van de markt), twee zaken die wel degelijk goed uit elkaar gehouden dienen te worden.

Ik denk dan ook naar aanleiding van mijn artikel en en de reacties erop, dat DE BEVRIJDING VAN DE MENs een complete illusie is en perfect past binnen de "verlichte" gedachten van de neoliberalen. Met de volledige uitvoering van de globalisering zal uiteindelijk naar mijn idee weinig meer van de creativiteit van de mens overblijven, dat wil zeggen van de meeste mensen.

De terminologie "BEHOEFTEN BEVREDIGEN" is ook niet meer van deze tijd: behoeften en vraag worden tegenwoordig gecreëerd. Een simpele duik in reclame- en marketingwereld maakt dit snel duidelijk.

Marcel Rüter, november 2003

 

Naschrift van de redactie Heemland

Vanwege het gemakkelijk misverstand is het ons inziens beter om in het vervolg in plaats van globalisering de term globalisme te gebruiken als de ideologie van de globalisering en haar uitwerking bedoeld wordt; term zoals geïntroduceerd door Marcel Bas in zijn artikel  "Bezorgde kanttekeningen bij Europa".

 

De redactie, november 2003


Terug naar Hoofdbladzijde Heemland

Naar Heemland 22 Elf september

Naar Heemland 22 Wie zijn de echte terroristen

Naar Heemland 21 Antiliberalisme, Tegen de globalisering

 

zie ook Bezorgde kanttekeningen bij Europa --door Marcel Bas,
een uitstekende verhandeling over ontstaansmotieven van de EU en over het globalisme

 

 

Naar hoofdbladzijde  Heemland