HEEMLAND 24 (zomer 2002)

 

BESCHOUWINGEN

 

’s Lands toestand na de beroering

 

Nu er ruim drie maanden verstreken zijn, is het mogelijk een soort balans op te maken of er in het land wat veranderd is, en of de veranderingen, indien ze aan te duiden en benoembaar zijn, kortom zo ze al aantoonbaar zijn, van blijvende betekenis kunnen zijn. U zult mijn twijfels hieromtrent al uit deze voorzichtige stellingname proeven.

De politiek kwakkelt voort

Zeker in strikt politieke zin blijken er spijtig genoeg bijzonder weinig wijzigingen naar gedrag en inhoud op te merken. Het zou flauw zijn de gehele rekening voor dit gebrek aan politieke veranderingen op de rekening te schuiven van de naarvoren getreden personen bij de LPF. instens zoveel verwijt treft de benepen aanpak van CDA-leider Balkenende en informateur Donner en de calculerende opstelling van de rechtsliberaal Zalm.

De regeringspolitiek blijft zoveel mogelijk bij het oude, van nieuwe politiek is voorshands geen sprake. In Heemland 22 en 23 werd al in de artikelen "Einde van paars, een evaluatie" en "Hard gelag, geen vereffening" ervoor gewaarschuwd dat men geen al te hooggespannen verwachtingen moest hebben van een electorale verschuiving naar ‘rechts’. En toen was Pim met zijn spontane nieuwe zetten nog niet vermoord. Nu hij er geen leiding aan kan geven, blijft een wezenlijke mentaal-politieke vernieuwing onbereikbaar wensdenken. We schreven destijds al voorafgaand aan de verkiezingen: "Het politieke duister blijft", en inderdaad: alles wat de redactie in die verdiepende artikelen reeds voorspelde, is ondertussen uitgekomen.

Geen uitzicht op lastendalingen

Er is geen "anti-paars, anti-neoliberaal, anti-selectief, anti-inflatoir beleid" gepland, en "Staat en land gaan niet terug naar het volk". De aangekondigde lastenverlichting gaat voornamelijk naar de selectief bevoorrechte woningbezittende betere standen (afschaffing OZB voor particuliere eigenaren en afschaffing eigenwoningforfait bij hypotheekvrij huis) en naar kinderrijke gezinnen, en ze wordt volledig verhaald op de niet-bevoorrechten die hiervoor spaarloon en opbouw van een zelfstandige lijfrentevoorziening via fiscale premieaftrek moeten inleveren (terwijl sparen in box 3 al zinloos gemaakt is want belast met 4 % en onderhevig aan een inflatie van tegen de 4 %) en die meer voor hun nieuwe ziektekostenverzekering gaan betalen.

Geen vereffening van de paarse schade

Noch van een vereffening van de opgelegde kosten en lasten, noch van een erkenning van berouw is in afgelegde verklaringen of aangekondigde beleidsvoornemens iets te vinden. Degenen die volop geprofiteerd hebben van en tijdens de opeenvolgende ‘paarse’ regeringen, waaronder de lange periode Lubbers van 1982 tot 1994 ook meegeteld moet worden, kunnen opgelucht ademhalen. Niet alleen dezelfde groepen blijven de dienst uitmaken en profiteren, maar deels blijven zelfs dezelfde mensen aan het opperste roer van Staat staan. Natuurlijk kan men hiertegenin brengen dat zulks ook niet tijdens de verkiezingen in het geding was, waar maatregelen om schoon schip te maken met het ‘paarse’ profitariaat geen inzet van de verkiezingen waren, (in de europese omgeving is dit in Italië, Oostenrijk en België wel op de agenda gezet en enige keren inzet in de stembusstrijd geweest).

Indirect spelen dit soort vragen rond de echte machtsuitoefening en –verdeling natuurlijk altijd een grote, zo niet de belangrijkste rol. Doordat het politieke spel dat opgevoerd werd voor de kiezers, zogenaamd ging over wachtlijsten bij ziekte, slecht onderwijs, belabberde veiligheid, kortom over tekortkomingen in de publieke sector die verwaarloosd zou zijn ten opzichte van de ‘rijkdom’ en overdaad in de private sector (nog nooit zou Nederland zo ontzettend rijk zijn geweest als we de sprookjesvertellers mogen geloven), kon de gevestigde orde ter linker- en rechterzijde er een klassieke strijd tussen ‘links’ en ‘rechts’ van maken, tussen - om met een ‘modernere’ maatstaf te spreken - een ‘rechtse’ politiek die vooral de rijkeren wil bevoordelen en een ‘linkse’ politiek die juist de armeren steunt.

Het politieke toneelspel verlaten

Ook Fortuyn deed mee aan deze klassieke politieke tweedeling door zijn expliciet uitgesproken voorkeur voor een kabinet van hem en zijn lijst samen met VVD en CDA. Veel potentiële stemmers waren daar niet blij mee. Doch bij gelegenheid ging hij hieraan ook volledig voorbij, doorbrak de scheidslijnen, sprak de taal van hevig verontruste en jarenlang verguisde mensen, meest autochtoon, sprak in onomwonden woorden volgens het gezond verstand (common sense), wanneer het om grote vragen ging zoals over de ontkende overbevolking en de onhoudbare druk op allerlei gemeenschapsvoorzieningen die er het gevolg van is, over de volte, over het zo delicate, private karakter van euthanasie en abortus, over de kale lelijkheid van de meeste woningbouw, over nare betweters die anderen even vertellen hoe te leven en vooral te denken ("we hebben ‘het’ aan de mensen voorwie wij opkomen, kennelijk niet goed uitgelegd", zoals ‘linksen’ dan plegen te zeggen !), over de onmetelijke betekenis van bindende volksreferenda bij iedereen rakende politieke keerpunten in de historie van een gemeenschap zoals bij de invoering van de euro, waardoor iedere gemeenschapsgenoot in die beslissing betrokken is als een diepste erkenning van wat ‘democratie’ zou kunnen zijn (heel wat anders dan de representatieve zuilen- of klassendemocratie waarin ‘de politiek’ graag denkt (zie het parlementaire motief van premier Balkenende om het referendum alweer af te schaffen)), kortom: over het verachten en negeren van burgers door politici.

Geestelijke verademing

Het is juist dat onophoudelijk aanwezige facet van oprechtheid bij Pim Fortuyn’s optreden geweest, (hij stapte gewoon op toen hij zich diep beledigd voelde, speelde dan ‘het spel’ even niet meer mee) dat diep aangeslagen is bij de mensen in het land onder alle lagen van de bevolking. Dat is de reden geweest voor het spontane rouwbetoon dat menigtes ongeacht rang en stand hem brachten en voor de schitterende verkiezingsuitslag die nadien zijn groepering van degenen die hun hoop op maatschappelijke verandering op hem gevestigd hadden, kreeg. Niet om het opgevoerde politieke spel met de andere partijen over de wachtlijsten viel hem die eer ten deel. Voor de meeste kiezers op de LPF ging de strijd niet om een keuze voor een materieel ‘links’ of ‘rechts’ politiek beleid, of om de wachtlijsten.

Materialisten vergissen zich

Vandaar dat de meeste politieke commentatoren zo moeilijk raad weten met het innemen van een (politieke) stelling tegenover het gebleken ongenoegen en ook de oorzaken van het succes van de lijst verkeerd inschatten. Ja, zelfs de verkozen LPF’ers zelf, die merendeels voortkomen of door de incrowd rond Fortuyn gerecruteerd zijn uit het gevestigde ‘rechts’ van CDA en VVD waar ze maar ternauwernood afstand van kunnen nemen, vergissen zich. In de analyse van de verkiezingsuitslag gaan ze de boot in met de veronderstelling dat kiezers vooral om redenen van jaloezie hun stem hebben laten bepalen: rijken waren jaloers op uitkeringstrekkers en immigranten die alles ‘zomaar gratis’ krijgen en armen waren jaloers omdat zij nooit aan de bak gekomen zijn omdat alle mooie posities al vergeven zijn aan ‘gestudeerde types’. Vanuit die aangenomen jaloezie verklaren ze de kiezersaanhang van de lijst LPF bij deze beide inkomensgroepen. Puur materialistisch dus, waarschijnlijk omdat veel gezeten ‘linksen’ en ‘rechtsen’ (hier gebezigd volgens huidig taalgebruik) zelf zo denken. Gedeeltelijk kan dit zo zijn. Maar heel wat kiezers voelen, alleen al vanwege het simpele feit dat ze er niet toe behoren - zichzelf niet echt arm of welvarend wetend -, zich niet aangetrokken tot dat denken in uitersten van materialistische belangentegenstellingen, van arm versus rijk. Dat de aanhangers van de gevestigde belangen, de rechtsen en linksen zelf zo stemmen, gearriveerd als ze veelal zijn op de materiële belangen van de groepen waarvan ze deel uitmaken, zegt allerminst dat anderen hun stemgedrag bij deze verkiezingen van 15 mei ook zo hebben laten bepalen.

Het volk herkende zichzelf

Dat is voor velen niet zo geweest, juist vanwege de publieke uitstraling die Pim de mensen bood. Als nonconformist was hij wars van typisch links of rechts, maar dacht en wilde optreden ten behoeve van de gehele Nederlandse gemeenschap. Hij verwierf zich aanhang door zijn befaamde publieke oprechtheid. Je hoefde het niet met hem eens te zijn in al zijn denkbeelden maar je voelde dat hij zich moeite gaf om noden te bespreken, - ook de niet erkende -, en dat hij gaf om wat het volk vond zoals over het koningshuis in de Zorreguieta-zaak: Indien zovelen daar zozeer aan hechten, wie was hij dan om als republikein de voortzetting ervan te willen hinderen ?

Fortuyn’s nalatenschap

Zijn sociaal-psychologische nalatenschap bestaat dus niet zozeer uit een samenhangende politieke boodschap (hij had maar weinig eigenstandige sociaal-economische voorstellen) maar uit zijn pleidooien om door speciale groepsbelangen heen te kijken - maffia’s noemde hij ze vaak -, voor gebruik van het gezond verstand en gewone woorden, voor werkelijkheidszin en tegen eigengereide betweterij en vals fatsoen, tegen zedenprekerij met wel stiekem het eigen gewin nastreven, voor luisteren naar het ‘gewone volk’, voor het vrije woord en tegen nodeloze beperkingen van de vrijheid van meningsuiting, tegen politieke betutteling en valsheid of het nu van ‘links’ is of ‘rechts’. Hij stond voor oprechtheid in de uitoefening van macht door gezagsdragers, en ruime vrijheden voor burgers, voor open debat in een geestelijk vrij klimaat.

Hoe veilig is zijn nalatenschap ?

Wat blijft er over van deze ware nalatenschap, deze boodschap om zich de geestelijke vrijheid weer eigen te maken, weer te willen spreken met gezonde verstand langs zinnige wegen en het land aan het volk zelf te geven ?
De herwinning van zulke vrijheden die de afgelopen tientallen jaren moedwillig door een nietsontziende kaste van politiek-correcten bedekt zijn en zozeer in het slop zijn geraakt dat ze bijna vergeten raakten, zal een zware opgave zijn. Dacht U dat Fortuyn om redenen van fanatisme vermoord is ? Alles kan. Voorlopig ziet het hier bij de verdachte niet naar uit. Maar als zijn geestvermogens ernstig ontsteld waren, was hij tevens zeer bruikbaar voor anderen. Er staan zulke grote belangen op het spel dat het de gevestigde orde menens is om alles en iedereen zoveel mogelijk in het oude sociaal-mentale gareel terug te dringen.

‘Rechts’ regeerakkoord

Politiek is dit, gezien de formatie van een ‘rechts’ kabinet met de pacificerende inkapseling van de LPF, aardig gelukt. Het ‘rechtse’ regeerakkoord nagelt de deelnemende partijen financieel en politiek-strategisch volkomen vast. Van de voorstellen van Fortuyn is geen spat te vinden. Het akkoord kaart niets van zijn politieke plannen aan, zoals zijn pleidooi tegen de politieke islam, verruiming van de vrijheid van meningsuiting, opstellen van een plan tot recommunalisering (deprivatisering) der publieke nutsbedrijven. Zo kunnen we nog even doorgaan. Politiek lijkt de zaak beklonken, echte vrees hoeft het gezag niet meer te hebben. Is dit ook zo met de sociaal-mentale zijde van Pim’s nalatenschap, met de zo bekende geest uit de fles ? Laat die zich terug stoppen ? Laat het grote publiek zich het vrije woord weer ontnemen ?

Vrijheid is een elitair kasplantje

Het regeerakkoord meldt hier allemaal niets over. Wie het leest, ontwaart geen poging om het vertrouwen van burgers in overheid te herstellen. Directe democratie, zeggenschap, keuzevrijheid, vergeet ‘t maar: ruime vrijheden voor burgers laat het gezag niet toe. Socialist Rob Oudkerk mag zich versproken hebben met z’n "kut-marokkanen", Theo van Gogh mocht steigeren tegen het valse in de bewering dat ‘links’ erg bedreigd en gedemoniseerd wordt, en Jaap Blokker mag als belangrijk ondernemer heel veel zeggen. Maar in Pim’s voetspoor mag lang niet iedereen evenveel treden.
Justitie gaat bij vermeende discriminatie onverstoorbaar door met vervolging en veroordeling van gewone burgers zoals Ria Herfkens van die winkel in Wapenveld. Voor hen is er niks geen vrijheid, wel voortgaande repressie en - indien nodig - demonisering en willekeurige straf, met de "overheid als sluitsteen".

Lode van Boonen, Mart Giesen

 

 

 

(*) In vorige nummers van Heemland spraken we over politiek ‘rechts’ indien we wezen op rechts in de klassieke politieke betekenis; als bewegingen die hun oorsprong niet rechtstreeks ontlenen aan de idealen der Verlichting, in tegenstelling tot ‘linkse’ bewegingen (socialisme en liberalisme). Omdat in het huidige taalgebruik deze vroegere betekenissen nauwelijks meer gebezigd worden, sluiten we aan bij de moderne praktijk om onder "rechts" voortaan liberaal tot ultraliberaal te verstaan en onder "links" aldegenen die zich socialistisch of links noemen ongeacht de mate waarin ze meegaan met en de wijze waarop ze gebruik wensen te maken van het dominante politiek-liberalistische, economisch-kapitalistische stelsel. Vooral van belang is hierdoor in de moderne terminologie geworden hoe men zichzelf betitelt: een zeer subjectieve politiek-filosofische maatstaf.
Oude ‘rechtsen’ zoals confessionelen en conservatieven die kritisch tot afwijzend staan tegenover het liberalisme, kunnen zichzelf tegenwoordig beter typeren als groeperingen van het ‘midden’, wat ze soms ook al doen.

 

terug naar hoofdblad heemland

naar Heemland 24, Boekbespreking: "De zaak Singh Varma bij voorbeeld"

terug naar Heemland 24, Ten geleide